Linggo, Hunyo 30, 2024

Magandang aktres, kinasuhan sa Labor

MAGANDANG AKTRES, KINASUHAN SA LABOR

may kaso sa National Labor Relations Commission
ang isang kilalang aktres sapagkat kinasuhan
ng dati niyang driver, nabalitaan ko iyon
sa pahayagang Bulgar, talagang binulgar naman

kaso'y di pagbabayad ng night shift differential pay
overtime pay, holiday pay, thirteenth month pay, harassment
illegal dismissal, at payment of separation pay
at ang matindi pa rito ay ang kasong maltreatment

o baka kaya isa lang itong gimik sa Showbiz
upang mapag-usapan ang mga artistang sikat
o kung totoo iyang balita't di isang tsismis
ang obrerong naapi'y talagang dapat mamulat

nagbulgar kasi'y ang kinasuhan ng cyberlibel
ng nasabing aktres, tila ginagantihan siya
naghahanap ng butas, nanggigigil, at marahil
upang iatras ng aktres ang kasong isinampa

gayunman, hustisya'y dapat kamtin ng manggagawa
ngunit sa kapitalismo, ito ba'y matatamo?
makukulong ba ang aktres na sa kanya'y nandaya?
o isang malaking palabas lang lahat ng ito?

- gregoriovbituinjr.
06.30.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 29, 2024, pahina 1 at 6

Pahinga rin si alaga

PAHINGA RIN SI ALAGA

matapos kumain, tahimik na si Lambing
nagpapahinga ring animo'y nahihimbing
ngunit konting kilos ko siya'y nagigising
sadyang alerto, baka may dagang dumating

aba'y ganyan lang kami ng aming alaga
siya'y pahinga habang ako'y kumakatha
ng mga paksang nakaukilkil sa diwa
na sa kwaderno'y sinusulat kong may tuwa

may kwento akong isang pusa ang bayani
sa aking banghay, may insidenteng nangyari
hinoldap ay isang magandang binibini
subalit kinalmot ng pusa ang salbahe

ang binibini pala ang nag-aalaga
at nagpapakain sa palaboy na pusa
mga kuting nito'y pinapakaing sadya
kaya ang pusang ito'y bayani sa madla

titigan ang pusa't may magagawang kwento
maaari ring sila'y kinakausap mo
sa literatura'y kagiliw-giliw ito
tulad ng sikat na pabula ni Aesopo

- gregoriovbituinjr.
06.30.2024

Alalawa, lamira at pakakak

ALALAWA, LAMIRA AT PAKAKAK

madalas, sa palaisipan ko lang nalalaman
ang maraming salitang di ko halos maunawa
ang alalawa, lamira at pakakak na iyan
ay di agad natatalos niring aba kong diwa

dahil sa hilig kong magsagot ng palaisipan
ay aking nabatid ang kahulugan ng salita
na marahil mababasa natin sa panitikan
ano ba ang lamira, pakakak, at alalawa

iyang pakakak pala'y tambuli ang kahulugan
habang lamira kapag ikaw ay nanggigitata
marahil mga salitang mula sa lalawigan
tulad ng gagamba na tawag din ay alalawa

salamat sa salitang ngayon lang naunawaan
may magagamit tayong salitang bago o luma
bago sa akin subalit luma na pala iyan
na nais ding magamit sa kwento, tula't pabula

- gregoriovbituinjr.
06.30.2024

Sa unang krodword:
25 Pahalang: Gitata
Sa ikalawang krosword:
14 Pahalang: Gagamba
35 Pahalang: Tambuli
* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, pahina 10

Buong buwan ang nasagutan

BUONG BUWAN ANG NASAGUTAN

Sudoku at Word Connect ay kinagiliwan
app game sa cellphone na laging sinasagutan
iniscreenshot ko ang ulat ng buong buwan
ng Hunyo ngayong taon bilang katunayan

pinakapahinga ko na ang mga game app
habang sa mga gawain puspusang ganap
subalit pag pulong na'y iba na ang gagap
kundi ang pagkilos sa lipunang pangarap

bukod pa riyan, aba'y mayroon ding krosword
sa mga binibiling pahayagang tabloid
na wikang Filipino'y itinataguyod
upang di naman sa kawalan nakatanghod

pagpupugay sa mga nag-imbento nito
upang may mapaglibangan ang mga tao

- gregoriovbituinjr.
06.30.2024

Sabado, Hunyo 29, 2024

Alay na tula sa Wealth Tax Assembly

ALAY NA TULA SA WEALTH TAX ASSEMBLY

O, dukha't manggagawa, / tara nang magkaisa
sama-samang baguhin / ang bulok na sistema
para sa karapata't / panlipunang hustisya
at sa kinabukasan / ng mayorya, ng masa

di tayo sawsaw-suka / na winawalanghiya
ng mga naghaharing / elitista’t kuhila
di hanggang ayuda lang / ang mga maralita
kundi may dignidad din / kahit na tayo'y dukha

ating ipaglalaban / kapwa natin kauri
laban sa mga trapo’t / burgesyang naghahari
wealth tax ay pairalin / pag tayo na'y nagwagi
sa trapo't elitistang / di dapat manatili

sulong, mga kasama / tungo sa rebolusyon
ng dukha’t manggagawang / may makauring misyon
sa lipunang pangarap / isip nati'y ituon
at sama-sama nating / kamtin ang nilalayon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* binasa ng makatang gala sa pagtatapos ng kanyang pagtalakay sa paksang "Wealth Tax at Maralita" sa Wealth Tax Assembly na ginanap sa UP Integrated School, Hunyo 29, 2024
* ang nasabing pagtitipon ay pinangunahan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at Asian People's Movement on Debt and Development (APMDD)

Sa gilid man ng bangin

SA GILID MAN NG BANGIN

kaming tibak na Spartan / ay nasa gilid ng bangin
ng pakikibakang dukha / na lipunan ang salamin
bakit ba lagi na lamang / nakikita'y tagulamin
at di na nalalasahan / ang ginhawang asam namin

kaya nagpapatuloy pa / sa bawat pakikibaka
upang tiyaking matamo / ang panlipunang hustisya
kaya naririto pa ring / kumikilos sa kalsada
na harangan man ng sibat / di patitinag talaga

batbat na ng karukhaan / ang mayoryang maralita
at tanging sa pagkilos lang / ng sama-sama ng madla
kalagaya'y mababago't / ibabagsak ang kuhila
ang mabago ang sistema'y / prinsipyo nami't adhika

nasa gilid man ng bangin / habang kayraming hikahos
dahil sa sistemang bulok / at mga pambubusabos
ang mga sanhi ng hirap / ay dapat nating makalos
upang lipunang pangarap / ay makamtan nating lubos

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* selfie ng makatang gala sa rali ng Hunyo 12, 2024, hanggang Recto lang at di na nakapasok ng Mendiola

Biyernes, Hunyo 28, 2024

Pag-iwas sa karne

PAG-IWAS SA KARNE

nagnais akong mamuhay ng bedyetaryan noon
ngunit nang magka-pandemya'y nagka-COVID paglaon
bedyetaryan ay itigil, payo ng ninang iyon
nang lumakas ang katawan, makaiwas sa pulmon

paminsan-minsan na lang akong kumain ng karne
isda't gulay pa rin ako, nasabi sa sarili
nang minsan si misis ay longganisa ang binili
tatak: Longganisang Calumpit, ito ba'y mabuti?

sabi nga sa Koran, huwag nang kumain ng baboy
upang lumusog ang katawan at di laging kapoy
payo'y sinusunod ko ngunit minsan natataboy
upang kumain ng letson sa piging na natuloy

subalit sa pag-iisa, kamatis lang, ulam na
bawang, sibuyas, at mga talbos ay idagdag pa
sana, sa mga karne ay makaiwas talaga
at maging malakas pa rin ako, O, aking sinta

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

Scammer?

SCAMMER?

tatlong magkakaibang numero ang nagpadala
sa akin ng iisang mensahe lang pag nabasa
at sa aking numero, may pinadala raw pera
ngunit bakit tulad ko ang kanilang pinuntirya?

dahil ba mukhang mahina't kayang lokohin nila?
na madali lang mauto ng di nila kilala?
na ang tulad kong dukha'y baka may naipong pera
na naghahanap ng swerte sa kanilang paripa

may dalawang libo, limang daang pisong padala
na upang makuha mo, magbigay ka ng singkwenta
pesos na pinasasali ka sa kanilang bola
kahina-hinala, di ba? magpapabola ka ba?

may perang padala, then, kukunan ka ng singkwenta
ano 'yun? kunwari-kunwarian lang na nanalo ka?
pag sampu'y nauto, may limang daang piso sila
pag sandaang tao naman, limang libong piso na

pasingkwenta-singkwenta lang at sila'y tiba-tiba na
aba'y kayraming simcard pa ang ginagamit nila
kaya huwag magpauto, huwag maging biktima
sa kanilang gawaing masama upang kumita

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

Ninenok nga ba ang pangalan?

NINENOK NGA BA ANG PANGALAN?

nabasa ko na sa nobela ni Frederick Forsyth
na nagnenok ng pangalan ang pangunahing bida
o kontrabida sa nobelang "The Day of the Jackal"
na misyong patayin si French president Charles De Gaulle

napanood ko rin ang film na Jackal ni Bruce Willis
na mukha ng karakter dito ay pabago-bago
bise presidenteng babae ang puntirya nito
subalit napigilan siya ni Richard Gere dito

ngayon sa pahayagan, isang alkalde umano
ang nagnenok ng pangalan ng kung sinumang tao
sa "The Day of the Jackal" nagpunta ng sementeryo
ang bida, namili sa lapida ng ngalan nito

ginawa'y pekeng dokumento gamit ang pangalan
upang itago ang sariling pagkakakilanlan
upang magawa ang pinag-aatas ng sinuman
para sa layunin nilang di natin nalalaman

napapaisip lang ako sa mga nangyayari
lalo na sa isyu ng POGO at West Philippine Sea
dapat mabatid natin anong kanilang diskarte
upang bansa'y maipagtanggol sa mga salbahe

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Abante, headline at pahina 2, Hunyo 27, 2024

Ang Wikang Filipino sa palaisipan

ANG WIKANG FILIPINO SA PALAISIPAN

sa Pahalang Labimpito
Tanong: Wikang Filipino
subalit ang sagot dito'y
Tagalog, tama ba ito?

Filipino nating wika
sa Tagalog batay sadya
na isinabatas pa nga
si Quezon yaong gumawa

ang wika'y di lang Tagalog
kundi Filipino, irog
isang wikang tinaguyod
na pambansa pag nasunod

sa tanang palaisipan
wikang pang-Katagalugan
ay wika ng buong bayan
ngunit sa ngayon lang iyan

sapagkat wikang Iloko
Bisaya man at Ilonggo
Tausug, Waray, at Pampanggo
ay wika ring Filipino

darating din ang panahon
samutsaring wikang iyon
pag nasama sa leksikon
magiging wika ng nasyon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 26, 2024, p.10

Huwebes, Hunyo 27, 2024

Pagninilay

PAGNINILAY

ano nang nangyayari't / tila walang mapala
tulog pa ang katawan / pati na yaring diwa
animo kaytindi na / ng bagyong di humupa
kaya buong lansangan / ay dumanas ng baha

may butas na ang atip / kaya panay ang tagas
tila luha ng langit / ang dito'y naghuhugas
tanaw mo ang bituin / sa kisameng may butas
habang nangangarap pa / ng lipunang parehas

kahit sa kalunsuran, / dinig mo ang kuliglig
sa paroo't paritong / sasakyang buga't butlig
habang sa kapitbahay / talak ay maririnig
nagsesermon na naman / sa asawang mahilig

kailangan ko na ring / maglaba ng labahin
upang may maisuot / sa sunod na lakarin
kung sakaling may butas / ang damit na'y tahiin
pagkunwariing bago / ang barong susuutin

- gregoriovbituinjr.
06.27.2024

Miyerkules, Hunyo 26, 2024

Ang aklat ko't kamiseta

ANG AKLAT KO'T KAMISETA

mga akda ni Ka Popoy ay sinalibro
habang suot ang kamisetang may litrato
ni Lean Alejandro, pawang magigiting
na bayani ng masa't sadyang magagaling

sosyalistang sulatin ni Ka Popoy Lagman
sa aking aklatan ay muling natagpuan
sa The Great Lean Run noon kami'y dumalo't
nabigyan ng magandang kamisetang ito

libro't kamisetang kaytagal na sa akin
lalo't kayamanan na ring maituturing
ng mga kagaya kong tibak na Spartan
na tuloy ang pakikibaka sa lansangan

mga gamit itong naging inspirasyon na
sa pagkilos laban sa bulok na sistema

- gregoriovbituinjr.
06.26.2024

* pamagat ng aklat: "Ka Popoy: Notes from the Underground"
* tatak sa kamisetaL "The Great Lean Run - Step into his shoes, follow his footsteps"

Lunes, Hunyo 24, 2024

Ang kuwago at ang lapira

ANG KUWAGO AT ANG LAPIRA

nagpupuyat ang kuwago sa gabi
pagsusunog ng kilay ang diskarte
ang tawag pala sa kanya'y lapira
na katugma'y panggabi ring bampira

gising naman ang kuwago pag araw
na nagsusunog din naman ng kilay
pulos pagbabasa dito at doon
hinahasa ang kanyang edukasyon

subalit magkaiba man ang tawag
silang dalawa ay magkamag-anak
pawang palaaral, matatalino
kapara'y karakas ni Tata Lino

ngunit isa't isa'y walang hamunan
na magpaligsahan ng nalalaman
imbes kompetisyon, kooperasyon
walang payabangan ang mga iyon

nabatid nilang sa kapitalismo
pataasan ng ere yaong tao
kumpetisyon kung sino ang magaling
kaya may trapong gahaman, balimbing,

may pang-aapi't pagsasamantala,
elitista't mapanlamang sa kapwa
pagkat nag-aral ang mga kuwago
pasya nila'y di tularan ang tao

- gregoriovbituinjr.
06.24.2024

* 35 Pahalang: Kuwago sa gabi, palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 7, 2024, pahina 10
* lapira - uri ng kuwago (Tyto capensis) na abuhing kayumanggi ang pakpak at puti ang dibdib at mukha, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 678

Linggo, Hunyo 23, 2024

Aklat para sa pamangkin

AKLAT PARA SA PAMANGKIN

klasiko ang aklat na bigay sa pamangkin
na mahilig magbasa tulad ng tiyuhin
ang 20,000 Leagues Under The Sea ni Jules Verne
ay paglalakbay sa dagat na anong lalim

nabili ko sa Book Sale ang nasabing aklat
na paboritong tambayan sa pagbubuklat
ng iba't ibang paksang nakapagmumulat
na masasalat, masusulit, masusulat

nais kong magbasa rin sila hangga't bata
ng samutsaring kwento, o kaya'y pabula
at mapatalas ang kanilang pang-unawa
sa pamilya, paligid, bayan, kapwa bata

kasama ang pamangkin, kayraming nanilay
na pagbabasa talaga'y kanilang tulay
sa buhay, isang libro man ang aking bigay
sa pamangking matalino't napakahusay

- gregoriovbituinjr.
06.23.2024

Itaw-itaw

ITAW-ITAW

nabasa ko'y itaw-itaw, ano ba iyon?
nakalutang sa atmospera'y depinisyon
gaya ng planeta, bituin, konstelasyon
aba, may salita pala tayong ganoon

nakalutang ng walang mga nakakabit
na makikita natin sa ere, sa langit
oo, palutang-lutang lang, di nakasabit
subalit paano salita'y ginagamit?

anang UP Diksiyonaryong Filipino
ang itaw-itaw ay pang-uri ngang totoo
halimbawa ng gamit ay hinahanap ko
kaya sa tula'y sinubukan ko na ito:

nakalutang sa atmospera, itaw-itaw
ang mga talampad, buwan, buntala't araw
na pag gabi ko lamang sila natatanaw
ay, kayganda't tila nagkikislapang ilaw

- gregoriovbituinjr.
06.23.2024

* itaw-itaw - mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 523
* talampad - konstelasyon, mula sa aklat na Balatik: Etnoastronomiya, pahina 5

L at R

L AT R

wala raw R sa Tsino at wala raw L sa Hapon
kaya sa Japan, walang pulis at sundalo roon
subalit may puris at sundaro, iyon ang meron
na aming biruan nang kabataan namin noon

gayundin naman, kapag may naghahanap ng LIGHTER
ang Pinoy na mukhang Hapon, tanong ko agad: WRITER?
na pag sinabi niyang bilib siya't ako'y LEADER
baka ibig niyang sabihin, ako'y isang READER

kaya L at R minsan ay nagkakabaliktaran
na di Left and Right o Lighting Rally ang kahulugan
na sa usapan ay dapat nagkakaunawaan
kaya biruan man noon ay dapat mong malaman

sa L at R minsan ay natatawa na lang tayo
mahalaga ito'y nauunawaang totoo

- gregoriovbituinjr.
06.23.2024

Pusong bakal


PUSONG BAKAL

minsan, kailangan natin ng pusong bakal
upang sa ganitong buhay ay makatagal
upang harapin ang problema ng marangal
upang labanan ang mga utak-pusakal

di sa lahat ng problema'y panghihinaan
ng loob kundi matuto tayong lumaban
dapat nating patatagin ang kalooban
laban sa sistemang bulok ay manindigan

marami ang manunuligsa't manlalait
sa tulad nating kanilang minamaliit
huwag tayong umiyak at maghinanakit
tumindig tayo't kapitbisig ng mahigpit

maraming isyu't usapin ang naririnig
pati pagkatao natin ay nilulupig
huwag panghinaan, huwag magpapadaig
balang araw, tayo naman ang mang-uusig

minsan, kailangang bakal ang ating puso
sa paglaban sa burgesya't mga hunyango
na tanging gawaing di sila humihinto
ay pagsasamantala't pagkahig ng tubo

- gregoriovbituinjr.
06.23.2024

* litrato mula sa google

Sabado, Hunyo 22, 2024

Kahulugan ng pagsinta

KAHULUGAN NG PAGSINTA

hinagilap kita noon sa diksyunaryo
kung ano ang kahulugan ng pag-ibig mo

hinahanap din kita sa bawat salita
kung kitang dalawa'y talagang magkatugma

sa glosaryo'y anong kahulugan ng puso?
hinarana pa kita ng buong pagsuyo

ah, kailangan ko ng talasalitaan
upang maunawaan bawat kahulugan

nag-unawaan ang dalawang umiibig
pagkat diksyunaryo'y puso kaya nagniig

pagkat bawat salita'y isang panunumpa
sa Kartilya ng Katipunan nakatala

kaya ang pag-ibig ko'y iyong iyo lamang
"mahal kita" ang sigaw kong pumailanlang

- gregoriovbituinjr.
06.22.2024

5067 at 6507

5067 AT 6507

bihirang magtama ang iskor at bilang ng laro
subalit naganap, rambol nga lamang ang numero
sa Word Connect, pang-six thousand five hundred seven laro
habang five thousand sixty seven naman ang iskor ko

tigisang digit na zero, five, six, at seven, di ba?
pareho ng numero, magkaibang pwesto lang nga 
abangan ko'y iskor at bilang ay sabay talaga
subalit kailangan dito'y sipag at tiyaga

halimbawa, sa larong pang-six thousand eight hundred ten
ang iskor kong nakuha'y six thousand eight hundred ten din
dapat lang matiyempuhan nang magawang magaling
at huwag susuko, sa laro'y magkonsentra man din

salita'y nakakatuwang laruin sa Word Connect
subalit minsan din dapat sa salita'y matinik
sa larong ito, placard pa ang salitang natitik
plakard na sa pagkatao ko'y tatak nang sumiksik

- gregoriovbituinjr.
06.22.2024

Mas ligtas daw ang tubig-gripo

MAS LIGTAS DAW ANG TUBIG-GRIPO

maniniwala ka ba sa sabi ng D.E.N.R.
mas ligtas ang tubig-gripo kaysa tubig-mineral
subalit ito'y aking nagagawa nang regular
pagkat mas mura't sa tubig-gripo'y nakatatagal

ang kalidad ng tubig, sa D.E.N.R. ay misyon
anila, di lahat ng water refilling station
kalidad ng tubig, di laging nasusuri ngayon
dapat walang kaibang amoy, lasa't kulay iyon

gayunman, hilig kong uminom ng tubig sa gripo
minsan, iniinit; minsan sa tiyan na'y diretso
lalo't maraming ginagawa't nauuhaw ako
na nais kong matighaw agad ang pagkauhaw ko

pakiramdam ko'y di naman ako nagkakasakit
di pa butas ang bulsa, ito pa'y sulit na sulit
huwag lang tubo'y kinakalawang, tiyak sasabit
ang iyong tiyan, baka wala ka nang maihirit

- gregoriovbituinjr.
06.22.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 15, 2024

Salin ng akda ni Hemingway

SALIN NG AKDA NI HEMINGWAY

nakita kong muli sa munti kong aklatan
akda ni Hemingway sa buhay-karagatan
ang "The Old Man and the Sea" na sinalin naman
ni Jess Santiago na kilala sa awitan

sa The Bookshop ng UP Hotel nabili ko
sa halagang sandaan at limampung piso
naglathala'y Sentro ng Wikang Filipino
binubuo ng sandaang pahina ito

buti't naisalin na ang ganitong akda
nang sa gaya ko'y maging kauna-unawa
lalo't isang Nobel Prize winner ang maykatha
na pagpupugayan mo sa kanyang nagawa

ating basahin "Ang Matanda at ang Dagat"
sinalin sa ating wika't isinaaklat
kaygaan basahin, madaling madalumat
mabuhay ang nagsalin, maraming salamat!

- gregoriovbituinjr.
06.22.2024

Biyernes, Hunyo 21, 2024

Tinutula ko pa rin...

TINUTULA KO PA RIN...

tinutula ko pa rin ang pakikibaka
ng manggagawa, maralita, magsasaka
upang ibagsak ang naghaharing burgesya
at itaguyod ang panlipunang hustisya

tinutula ko pa rin ang pinapangarap
na lipunang patas at walang pagpapanggap
lipunang makataong walang naghihirap
na kaginhawahan ng dukha'y nalalasap

tinutula ko pa rin ang bawat pagtutol
sa mga isyu't usaping nakakulapol
na tila batik sa gobyerno't madlang pipol
tulad ng klima, ChaCha, gera't panunulsol

tinutula ko pa rin ang uring obrero
sa kanilang laban ay nakiisa ako
nang pakikibaka nila'y maipanalo
nang lipunan nila'y maitayong totoo

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

Is-ra-el ba'y nag-ala-Na-Zi?

IS-RA-EL BA'Y NAG-ALA-NA-ZI?

pinupulbos ang Palestino
ginagawa na'y dyenosidyo
pinapaslang ang kapwa tao
bakit ba nangyayari ito?

nagyabang bang anak ng Diyos?
na lahing pinili ng lubos?
na sa anumang pagtutuos
kakampihan sila ng Diyos?

Katoliko'y bulag-bulagan?
Is-ra-el pa'y kinakampihan?
Father, bakit ba kayo ganyan?
aba, kayrami nang pinaslang

kahit mali ang ginagawa?
ay maka-Is-ra-el pang lubha?
gawa sa Palestinong madla
ay talagang kasumpa-sumpa

ginagaya nila si Hitler?
sa dami ng mga minarder?
Palestino na'y sinisiil
kailan ganito'y titigil?

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 9, 2024, pahina 3

Balong

BALONG

sa Luneta, isa iyong balong
o fountain, tubig na pinasirit
habang may musikang tumutugtog
at napakakulay pa't marikit

saglit akong napatigil doon
upang magpahinga at magnilay
binidyuhan ang balong na iyon
na ilaw ay aliw na nagsayaw

sana doon sinta ko'y kasama
naglilibot kami't namamasyal
subalit kaylayo ng Luneta
upang isama't doon magtagal

sa balong ay napatitig ako
tubig ba'y naaksayang totoo?

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/sQTSEq7oHU/

Dapulak

DAPULAK

ang alam ko'y may salitang dapurak
nagpipiga ng katas sa pagtapak
habang sagot sa krosword ay dapulak
amag sa halaman pala ang linsyak!

dagdag sa nababatid na salita
at sa pag-unlad ng sariling wika
dapurak at dapulak, magkatugma
na sa pagtula'y talagang sariwa

mga katagang di agad mapansin
ngunit sadyang mahalaga sa atin
upang kaalaman ay paunlarin
at lumawig ang panitikan natin

muli, salamat sa palaisipan
umuunlad ang talasalitaan

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

dapulak - maliliit at puting funggus sa halaman at puno
dapurak - paulit-ulit na pagtapak ay pagpiga upang humiwalay ang katas sa tinatapakan
- mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 265
- palaisipan mula sa Pilipino Star Ngayon, Abril 28, 2024, p. 10

I'm just a struggling writer

I'M JUST A STRUGGLING WRITER
(a Filipino dalit in English)

I'm just a struggling writer
for urban poor and laborer
also poet in the corner
who is fond of rhyme and meter
sometimes have sweet and bad temper

what I'm writing is what is right
although I'm a Left when I write
what I feel, hear, or what's in sight
some topics are heavy and tight
while others are easy and light

sometimes I look in the mirror
what if I became a juror
writes about tokhang, its horror
and judging with all my valor
that those topics should I abhor

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

* dalit - a native Filipino poem composed of eight syllables per line

Huwebes, Hunyo 20, 2024

Pabula: Huntahan ng 2 pusa

PABULA: HUNTAHAN NG 2 PUSA

nakita ko ang dalawang alaga
masarap ang higa ng isang pusa
habang isa naman ay nakalinga
na animo'y naghuhuntahang sadya

tanong ng isa, "Saan ka patungo?"
sagot sa kanya, "Ako'y manunuyo
ng pusang kayganda't nararahuyo!"
"Ingat, baka tungo ay biglang liko!"

nakakatuwa't may payo pang hatid
ang ate'y nagbilin pa sa kapatid
mag-ingat upang di ito mabulid
sa disgrasyang di nito nababatid

dalawa silang alaga sa bahay
doon na isinilang silang tunay
kaya lagi akong nakasubaybay
nang may maikwento't maisalaysay

- gregoriovbituinjr.
06.20.2024

* litratong kuha ng makatang gala

Ang maglingkod sa masa

ANG MAGLINGKOD SA MASA

O, kaysarap maglingkod sa masa
kaya ako naging aktibista
magkakasamang nakikibaka
para sa panlipunang hustisya

api ang sektor ng sagigilid
paglaya nila'y nasang ihatid
silang sa karimlan binubulid
ng burgesya't elitistang ganid

kapitalismo'y nakakubabaw
sa pamahalaang tuod man daw
upang tubo nila'y mapalitaw
kaya obrero'y kayod kalabaw

pati na dukhang kapos na kapos
ay patuloy na nabubusabos 
sangkahig, sangtuka na't hikahos
na ginhawa'y asam nilang lubos

nais kong kahirapa'y mapawi
patas na lipunan ang lunggati
parehas na palakad ang mithi
pantay na sistema't walang hari

tubo'y bawasan, sweldo'y taasan!
pagsirit ng presyo ay pigilan!
pagsasamantala ay labanan!
itayo, makataong lipunan!

- gregoriovbituinjr.
06.20.2024

* sagigilid - marginalized
* kuha sa pagkilos sa Recto bago mag-Mendiola, Hunyo 12, 2024    

Miyerkules, Hunyo 19, 2024

Ulap na anyong bakunawa

ULAP NA ANYONG BAKUNAWA

ulap na anyong bakunawa ang natanaw
katanghaliang tapat, sikat pa ang araw
sa buwan lang ang bakunawa nauuhaw
nalunok na niya'y anim na buwan na raw

bakunawa yaong kumakain ng buwan
pag may eklipse o laho sa kalangitan
na sa alapaap ay aking natandaan
na sa panitikan nati'y matatagpuan

bakunawa'y tila dragon ang masasabi
o kaya sa Ibong Adarna ay serpyente
o sa Griyego ay ang earth-dragon ng Delphi
tulad ng nagngangalang Python at Delphyne

anong sarap pagmasdan ng ulap sa langit
mga disenyong di sa atin pinagkait
ulap na bakunawa, na ulan ang bitbit
sakaling bumuhos sana'y di nagngangalit

- gregoriovbituinjr.
06.19.2024

Pagpupuyat na naman

PAGPUPUYAT NA NAMAN

gabi hanggang madaling araw ay gising pa
di pa rin makatulog ang makatang aba
kaya si misis, ako'y laging pinupuna
sasabihan akong dapat magpahinga na

tanto ko namang tama talaga si misis
pikit man ako, sa diwa'y nagkakahugis
yaong mga katagang di ko na matiis
bigla akong babangon sa pagkagiyagis

agad kong isusulat ang nasasaisip
na ibinulong ng nimpa sa panaginip
hinggil sa samutsaring isyung halukipkip
pag nawala sa diwa'y walang kahulilip

kaya babangon ako't tiyak mapupuyat
upang lamig ay damhin nang nakamulagat
upang kathain ang sa diwa'y di maampat
upang sa kwaderno ang tinta'y ipakalat

- gregoriovbituinjr.
06.19.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect
* pagkagiyagis - pagkabalisa
* kahulilip - kapalit, di na maaalala

May kalayaan ba kung gutom ang masa?

MAY KALAYAAN BA KUNG GUTOM ANG MASA?

may kalayaan ba / kung gutom ang masa
may magagawa ba / sa palsong sistema
bakit naghahari / ang kapitalista't
masa'y tinapakan / ng tusong burgesya!

bakit patuloy pa / ang sistemang bulok
bakit namumuno'y / pawang trapong bugok
dinggin natin yaong / awiting Tatsulok:
ang dukha'y atin nang / ilagay sa tuktok

ang kapitalismo'y / talagang marahas
na sa dagdag sahod / sadyang umiiwas
ang lipunan dapat / patas at parehas
kaya dagdag sweldo'y / agad isabatas

iyang masang gutom / ay wala ngang laya
pagkat nasa hawla / ng trapo't kuhila
doon ipiniit / ang mayoryang dukha
sa sistemang ganyan / dapat makawala

kaya sambayanan, / tarang magsikilos
at magkapitbisig / tayong mga kapos
paghandaan itong / pakikipagtuos
sa sistemang dapat / nang wakasang lubos

- gregoriovbituinjr.
06.19.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Daang Espanya, Maynila, Hunyo 12, 2024

Martes, Hunyo 18, 2024

Pagdalaw ng paruparong itim

PAGDALAW NG PARUPARONG ITIM

may paruparong itim na ligaw
nasok sa silid, biglang lumitaw
tanda ba iyon ng pagkamatay?
may namatay, o dalaw ng patay?

doon sa munti kong barungbarong
ang abang makata'y nagkukulong
na animo'y nilamon ng dragon
gayong alagata ang kahapon

bakit may itim na paruparo
sa mapamahiin, iba ito
ngunit sa akin ang pagkaitim
ay mana dahil ina'y maitim

tulad din ng Itim sa Aprika
dahil ba maitim, masama na
gayong ganyan ang kanilang kulay
na itim ang balat nilang taglay

naalala ko tuloy ang kwento
yaong Black Cat ni Edgar Allan Poe
ang masama, gumawa ng krimen
puti ang balat, budhi ay itim

- gregoriovbituinjr.
06.18.2024

Ang saklad o sakong ng palad

ANG SAKLAD O SAKONG NG PALAD

sa pagitan ng galang-galangan at palad
ang sakong ng palad o tawag nati'y saklad
pansin iyon pag sa balibol nakababad
kita paano maglaro ang mapapalad

na ipinanghahampas ng balibolista
sa saklad nila pinatatama ang bola
sinasanay nilang maigi sa tuwina
kaya kumakapal ang mga saklad nila

ganyan ang pagpalo ng Alas Pilipinas
na pag naglaro animo'y palos sa dulas
sa laro, hampas ng saklad nila'y malakas
habang nilalaro nila'y parehas, patas

sa ating mga balibolista, MABUHAY!
at kami rito'y taospusong nagpupugay!
ipakita pa ninyo ang galing at husay
at hangad namin ang inyong mga tagumpay!

- gregoriovbituinjr.
06.18.2024

Anong nararapat itapon?

ANONG NARARAPAT ITAPON?

saan dapat itapon ang mga basura?
dapat bang itapon sa ilog o kalsada?
saan itatapon ang pambalot ng tinapa?
lalagyan ng pandesal o mga delata?

paano ang mga basurang nabubulok?
itatapon bang tulad ng sistemang bulok?
susunugin ba ito't nakasusulasok?
huwag pagsamahin ang bulok sa di bulok?

paano itatapon ang bugok na trapo?
na katiwalian lang ang laman ng ulo?
ugaling palamara ba'y maibabato?
tulad ng tuso, sukab, gahaman at lilo?

sa daigdig ba'y tambak-tambak na ang plastik?
na kahit sa karagatan ay nakasiksik?
lulutang-lutang, anong ating mahihibik?
kikilos ba tayong walang patumpik-tumpik?

di magandang alaala ba'y matatapon?
tulad ng masasakit na danas mo noon?
o ituturing na aral ang mga iyon?
maitatapon ba ang danas ng kahapon?

paano rin kaya tayo wastong kikilos?
kung mga basura'y hinahayaang lubos?
bakit ba ang basura'y di matapos-tapos?
ay, sa basura'y mayaman tayo, di kapos!

- gregoriovbituinjr.
06.18.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Lunes, Hunyo 17, 2024

Alipapâ

ALIPAPÂ

Bubungan Patag, sa Dalawampu Pababâ
di ko batid ang kasagutan, ano kayâ?
hanggang mapalitaw ang sagot: alipapâ
may impit ang bigkas, may tudlik na pakupyâ

at ang UP Diksiyonaryong Filipino
ay akin din namang sinangguning totoo
at ang salitang alipapa'y nakita ko
na 'patag na bubong' ang kahulugan nito

alipapâ ay talipapâ ang katunog
lumang salita bang kaylalim o kaytayog?
o salitang kilala sa mga kanugnog
na magagamit din sa pagtula kong handog

palaisipang ito'y kaylaki ng tulong
upang bokabularyo'y talagang yumabong
tulad ng alipapâ sa 'patag na bubong'
para sa abang makata'y dagdag na dunong

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 15, 2024, p.10
* mula sa UP Diksiyonayong Filipino, p.36

Condong nakaharang sa Mt. Fuji, gigibain na...

CONDONG NAKAHARANG SA MT. FUJI, GIGIBAIN NA...

photobomb pala ang condong / nakaharang sa Mt. Fuji
kaya nagprotesta roon / ang mamamayan, ang madla
na nagnanais tuluyang / ipagiba ang nasabi
lakas ng kilos-protesta'y / balita sa buong bansa

malapit nang i-turn-over / sa nakabili ng yunit
subalit mga protesta'y / tila di mapatid-patid
sa masa'y nakipulong pa / roon nang paulit-ulit
ang estate developer na / Sekusui House Limited

ang kanilang unang balak / ay labing-isang palapag
hanggang maging sampu na lang / na ang kisame'y mababa
ngunit nakaharang pa rin / ang condo kaya di payag
ang mga nagpo-protestang / nais itong ipagiba

kaya wala nang magawa / ang nasabing developer
nagpasya nang idemolis / ang condo nilang tinayo
ire-refund na lang nila / sa kanilang mga buyer
ang sampung milyong yen bawat / yunit, sa bulsa'y madugo

dahil sa mga protesta / ng mamamayang Hapones
gigibain ang photobomb / na humarang sa Mt. Fuji
at tayo naman, sa Torre / de Manila nagtitiis
na sa estatwa ni Rizal / ay photobomb din ang silbi

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 15, 2024, pahina 5

Kahulugan ng salitang salvage (sal-veydz)

KAHULUGAN NG SALITANG SALVAGE (SAL-VEYDZ)

SALVAGE ay salitang pagligtas ng ari-arian
sa kargamento't barkong lubog ay pagpapalutang
ang salvage ay Ingles na pagsalba ang kahulugan
mula sa panganib ay pagligtas ng kagamitan

subalit ikatlong kahulugan nito'y kaiba
sapagkat salvage ay di mula sa salitang salba
kundi sa salitang salbahe, salbahe talaga
na pagpaslang ng ahente ng estado sa masa

kilala na ng mga tibak ang salitang ito
isang sistema ng karahasan noong marsyalo
dinudukot, nirarampa, sa ilog o sa kanto
na sa mga nakikibaka'y tugon ng gobyerno

extrajudicial killing o EJK ito ngayon
walang wastong proseso sa mga biktima niyon
basta nakursunadahan ang buhay na patapon
nahan ang katarungan? ang madalas nilang tanong

"Hustisyang panlipunan ba'y kailan makakamtan?"
sigaw nila: "Karapatang Pantao, Ipaglaban!"
"Human Rights Defenders Protection Bill, Ipasa Iyan!"
mga panawagang hinihingi'y pananagutan

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1092

Imbes itlog, kamatis sa eggtray

IMBES ITLOG, KAMATIS SA EGGTRAY

imbes itlog ay pawang kamatis
sa eggtray ng frigider o ng ref
pagkat pampakinis daw ng kutis
bukod sa tubig ay laman ng ref

mura ang kamatis kaysa itlog
na makakain mo pa ng hilaw
kahit buhay ay kakalog-kalog
ay may pag-asa pang natatanaw

di nawawala sa aking ulam
ang kamatis, sibuyas, at bawang
upang kagutuman ay maparam
sa sandaling salapi'y konti lang

O, kamatis, isa kang biyaya
sa mga tulad kong abang dukhâ
na sa tuwina'y laging kasama
sa pakikibaka't mga digmâ

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

Pahinga sa hapon

PAHINGA SA HAPON

umuulan na, maginaw, pahinga muna
sa hapon, hapong-hapo mula paglalaba
at sa samutsaring gawain sa kusina
upang makakain din ang buong pamilya

hapon, talukap ng mata'y papikit-pikit
habang si bunso sa ama'y nangangalabit
"Tulog na po tayo, Itay," ang kanyang hirit
habang si bunso sa bisig ko'y nangunyapit

radyo'y binuksan ko't musika'y pinakinggan
nagbabalita'y pasingit-singit din minsan
maya-maya, ito'y aking nakatulugan

ipinapahinga ang katawan sa hapon
nang may lakas upang magampanan ang misyon
at maya-maya lang, kami'y muling babangon

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

Ikaw

IKAW
Tula ni Vladimir Mayakovsky
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Dumating kang -
may kapasyahan
sapagkat ako'y malaki,
sapagkat ako'y umaatungal,
datapwat sa masusing pagsusuri
nakita mo'y isang lalaking paslit.
Iyong dinagit
at inagaw ang iwi kong puso
at sinimulang
ito'y paglaruan -
na parang babaeng may bolang tumatalbog.
At bago ang himalang ito
ang bawat babae'y
alinman sa mga namamangha
o dalagang nagtatanong:
"Ang ibigin ang ganyang tao?
Bakit, baka suntukin ka niya!
Marahil tagapagpaamo siya ng leyon,
isang babae mula sa kulungan ng hayop!"
Subalit ako'y matagumpay.
Hindi ko maramdaman -
ang singkaw!
Nakalimot sa saya,
ako'y tumalon
at napalundag hinggil, sa nobyang mapula ang balat,
Nakaramdam ako ng ligaya
at gaan ng loob.

Isinalin: Hunyo 17, 2024
Maynila, Pilipinas

* litrato mula sa google

YOU
Poem by Vladimir Mayakovsky

You came –
determined,
because I was large,
because I was roaring,
but on close inspection
you saw a mere boy.
You seized
and snatched away my heart
and began
to play with it –
like a girl with a bouncing ball.
And before this miracle
every woman
was either a lady astounded
or a maiden inquiring:
“Love such a fellow?
Why, he'll pounce on you!
She must be a lion tamer,
a girl from the zoo!”
But I was triumphant.
I didn’t feel it –
the yoke!
Oblivious with joy,
I jumped
and leapt about, a bride-happy redskin,
I felt so elated
and light.