Miyerkules, Disyembre 11, 2024

Pagdatal sa tahanan

PAGDATAL SA TAHANAN

pang-apatnapu't siyam na araw, higit sambuwan
mula sa ospital, umuwi kami ng tahanan
alas-onse y medya kagabi kami dumating
upang si misis sa kanyang sakit ay magpagaling

pagdating, sinalubong agad kami ni alaga
tila batid niyang parating kami't tuwang tuwa
salamat kay alagang pusa at walang mabait
na sa aming tahanan ay naninira ng gamit

salamat din sa maraming kasama't kaibigan
na tumulong sa amin sa oras ng kagipitan
tanda ko ang araw na iyong araw na sagrado
Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao

salamat at sa tahanan ay muling nakabalik
at makata'y nakatulang walang patumpik-tumpik
ay, nakakapagod din ang sandaling paglalakbay
mabuti't nakauwi kaming loob ay palagay

- gregoriovbituinjr.
12.11.2024

* bidyo kuha ng makatang gala ng gabi ng Disyembre 10, 2024, 11:37 pm
* mapapanood ang munting bidyo sa kawing na: https://fb.watch/wqePxLeyPD/     

Lunes, Disyembre 9, 2024

Respeto sa mga babaeng chess players

RESPETO SA MGA BABAENG CHESS PLAYERS

naabutan natin ang labanang Kasparov-Karpov
na talagang bibilib ka sa mga chess grandmasters
nang minsang tinalo ni Judith Polgar si Kasparov
nagbago ang tingin sa kababaihang chess players

babaeng chess players ay nakilala mula noon
pinatunayan nilang chess ay di lang panlalaki
lalo sa mga internasyunal na kumpetisyon
may world chess championship din para sa mga babae

Paikidze-Barnes, Dorsa Derakhshani, Sara Khadem
sila'y mga chess players na nagprotestang mag-hijab
upang maglaro ng chess, bansa nila'y katawanin
sa iba't ibang bansa, laro nila'y maaalab

sa ating bansa, nag-iisa si Janelle Mae Frayna
bilang natatanging chess grandmaster ng Pilipinas
sina Arianne Caoili at Jan Jodilyn Fronda pa
na Pinay chess masters na laro'y kagila-gilalas

sa mga babaeng chess players, kami'y nagpupugay
kayo'y mga Gabriela't Oriang sa larong ahedres
tangi kong masasabi, mabuhay kayo! Mabuhay!
kayo ang mga Queen na mamate sa Hari ng chess!

- gregoriovbituinjr.
12.09.2024

* litrato mula sa isang fb page

Linggo, Disyembre 8, 2024

Laban sa OSAEC

LABAN SA OSAEC

muli, mayroong balitang paglabag sa OSAEC
online sexual abuse and exploitation of children
aba, isa iyong krimeng sadyang kahindik-hindik
dahil sariling anak ang ginagamit sa krimen

aba'y mantakin mo! sa online ay ibinubugaw
ang isang buwang sanggol at kambal na pitong anyos
bata pa'y para silang tinarakan ng balaraw
dalawang nanay at tiyuhin, ang gamit ay sex toys

kahirapan ng buhay ba'y ituturong dahilan
kaya binubugaw online ay mga anak nila
o yao'y alibi lang sa kanilang kahayukan
na pati mga batang walang muwang ay biktima

aba'y dapat lang makulong ang mga tarantado
hustisya para sa mga bata'y dapat makamit
dahil mga bata ang kanilang pineperwisyo
bakasakaling ganyang krimen ay di na maulit

- gregoriovbituinjr.
12.08.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Disyembre 4, 2024, headline at 2

Sabado, Disyembre 7, 2024

PEOPLE muna, sunod ay LIFE at IF

PEOPLE MUNA, SUNOD AY LIFE AT IF

pagsagot sa cryptogram ay inaaral din
bagamat may himaton o clue na binigay
mula roon ay iyong pakakaisipin
katumbas na letra sa numero'y ilagay

upang mabuo ang quotation o sinabi
ng taong nakilala sa larangan niya
tulad sa cryptogram ngayon, aking namuni
sa pagkakakatitig, sagot ko'y PEOPLE muna

napagitnaan naman ng L at E ang IF
at IF ang unang salita sa pangungusap
na nasa gitna ng LIFE, sistema ko'y What If?
hanggang mabuo iyon sa aking hinagap

kaya cryptogram ay ganap na nasagutan
at nabatid ang sinabi ni Leonardo
Dicaprio na mahalagang kasabihan
na mailalahok sa kultura ng mundo

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

* "If you can do what you do best and be happy, you can further along in life than most people." ~ Leonardo Dicaprio
* cryptogram mula sa Philippine Star, Disyembre 7, 2024, p.9

Pagsulat, pagmulat, pagdalumat

PAGSULAT, PAGMULAT, PAGDALUMAT

nasa ospital man / tuloy ang pagsulat
tila yaring pluma / ay di paaawat
pagkat tibak akong / layon ay magmulat
lalo na't kayraming / masang nagsasalat

dapat nang baguhin / ang sistemang bulok
at sa sulirani'y / huwag palulugmok
dapat baligtarin / natin ang tatsulok
at ang aping dukha'y / ilagay sa tatsulok

wala nang panahon / upang magpagapi
sa mga problemang / nakakaaglahi
dapat ipaglaban / ang prinsipyo't puri
at dapat labanan / yaong naghahari

nadadalumat ko / ang pakikibaka
nitong manggagawa't / mga magsasaka
bulok na sistema'y / dapat baguhin na
karaniwang masa / ang ating kasama

tungo sa lipunang / may pagkakapantay
mundong makatao'y / layo nati't pakay
bagong sistema ba'y / ating mahihintay?
o kikilos tayo't / kamtin iyong tunay?

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

May kolum pa sa dyaryo ang may arrest order

MAY KOLUM PA SA DYARYO ANG MAY ARREST ORDER

naulat na wala na sa bansa, Disyembre Kwatro
si Harry Roque, spokesperson ng dating pangulo
na may arrest order umano mula sa Kamara
kung wala na sa bansa, paanong darakpin siya

kolum ni Roque'y nalathala, Disyembre Siyete
kung nakalabas ng bansa, bakit ito nangyari
pa-email-email lang, kanyang kolum ay tuloy pa rin
gayong may kaso pala siyang qualified trafficking

bagamat animo'y pinaglalaruan ang batas
siyang may arrest order, kolum pa'y labas ng labas
kalayaan sa pamamahayag pa'y tinamasa
tulad ni Amado Hernandez, isang nobelista

at kumatha ng mga tulang Isang Dipang Langit
sa Bilibid sa Muntinlupa nang siya'y napiit
di pa nadakip si Roque, patuloy lang ang kolum
ah, pluma'y malaya sa harap man ng paghuhukom

pluma ng makatang tibak tulad ko'y di mapigil
kung mapiit muli't sa aktibismo'y sinisiil
tunay na sagrado ang kalayaang magpahayag
kahit sa batas ng estado'y mayroong paglabag

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

* ulat mula sa Pilipino Star Ngayon, Disyembre 4, 2024, p.3
* kolum mula sa Philippine Star, Disyembre 7, 2024, p.7

Manny Pacquiao, malalagay sa Boxing Hall of Fame

MANNY PACQUIAO, MALALAGAY SA BOXING HALL OF FAME

buong pagpupugay sa Pambansang Kamao
Manny Pacquiao na natatanging boksingero
nakamit niya ang iba't ibang titulo
sa walong dibisyon ay nagkampyong totoo

sa International Boxing Hall of Fame naman
sa Hunyo, sunod na taon pararangalan
tulad ni Flash Elorde ay pagpupugayan
dahil sa ambag sa boksing, sa palakasan

naging kampyon si Pacquaio sa iba't ibang weight
una, flyweight; ikalawa, superbantamweight,
sunod ay featherweight, superfeatherweight, lightweight,
superlightweight, welterweight, at junior middleweight

ang tinalong kampyon: Chatchai Sasakul, una
sunod ay sina Lehlohonolo Ledwaba, 
Erik Morales, Marco Antonio Barrera,
Juan Manuel Márquez, at Oscar De La Hoya

tinalo din sina Clottey, Larios, Algieri,
Miguel Cotto, Vargas, Solis, Lucas Matthysse,
Ricky Hatton, Broner, Thurman, Timothy Bradley,
Rios, Antonio Margarito, at Shane Mosley

sa Boxing Hall of Fame, sa pagsikat ng araw
ay magniningning ang pangalang Manny Pacquiao
kaming narito'y taospusong nagpupugay
at kay Manny Pacquiao: Mabuhay ka! Mabuhay!

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

* ulat mula sa Philippine Star, Disyembre 7, 2024 

Istranded sa ospital

ISTRANDED SA OSPITAL

di makalabas, di pa kumpleto ang bayad
ganitong sistema'y talagang nalalantad
paano makakahanap ng pera agad
lalo't lahat na ng ipon nami'y nasagad

di pwedeng promissory note sa hospital bill
dito na ba kami sa ospital titigil
parang bahay na sa isang buwang pagtigil
ngayon, parang piitan, luha'y di mapigil 

higit kalahating milyon, hahanapin pa
paano ba malutas ang ganyang problema
ang professional fee ng doktor ay wala pa
aba'y labing-apat na doktor lahat sila

mag-promissory note sa doktor, maaari
ngunit di sa hospital bill, di ko mawari 
baka pag di nabayaran, sila'y malugi
magpapirma sa mga doktor ang mungkahi

kaya ito muna ang aming kinakayod
hagilapin ang mga doktor ang kasunod
ramdam ko'y nadudulas sa mga alulod
nakakabangon din, may sugat man ang tuhod

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

Almusal

ALMUSAL

payak ang aming almusal
dito pa rin sa ospital
isang pares ng pandesal
at omelet, lutong lokal

warfarin diet si misis
gumanda kaya ang kutis
katawan kaya'y humugis
o katulad ko'y numipis

ako'y magkakape muna
habang kasama ang sinta
sana siya'y gumaling na
sa sakit na nanalasa

dito'y higit isang buwan
kayraming natutuklasan
nalalagay sa tugmaan
mula sa puso't isipan

- gregoriovbituinjr.
12.07.2024

Biyernes, Disyembre 6, 2024

Dalawang anekdota sa pinuntahan kahapon

DALAWANG ANEKDOTA SA PINUNTAHAN KAHAPON

Dalawa ang pakay ko kahapon, ang magpapirma sa mga doktor para sa promissory note at pumunta muli sa DSWD. Kaya dalawang klaseng tao ang nakausap ko - doktor at social worker.

Kailangan kong magpapirma sa labing-apat na doktor na tumingin kay misis para sa promissory note upang makalabas ng ospital. Hindi raw kasi maaari ang promissory note pag hospital bill, na dapat daw ay bayaran ng buo. Pang-apatnapu't limang araw na namin ngayon, sabi ng mga doktor ay pwede na siya lumabas. Subalit sa billing station, hindi pa hangga't di nabubuo ang bayad.

Nakapapagpapirma ako sa unang doktor na dumalaw kay misis nang magtungo ako sa kanyang tanggapan, ikasampu ng umaga kahapon. Sa ikalawang doktor naman ay nakapagpapirma ako bandang alas-onse y medya. Nang mapirmahan niya iyon, sabi niya sa kanyang sekretarya, "Ito 'yung pasyenteng takot na takot kami dahil baka mamatay. Buti naman at naagapan."

Ikalawa, nang magtungo ako sa DSWD dahil may pinakontak ang isang staff ng partylist na DSWD staff. Agad ko naman iyong pinuntahan. 

Sa panayam sa akin ng social worker, at pagtingin niya sa mga papel lalo na sa SOA o statement of account, ang agad na komento niya, "Ang liit naman ng kaltas ng PhilHealth, dalawang libong piso nga kada buwan ang kaltas sa amin, at kayo naman abot dalawang milyong piso ang hospital bill, tapos limang libong piso lang ang kaltas." Wala akong naisagot kundi tango.

Sinabi ko sa social worker na tumingin ng papel na nakakuha na ako ng Guarantee Letter noong Lunes lang. "Buti sinabi mo. Dahil kung hindi, baka ibawas sa akin iyan.", sabi ng social worker. Dahil nabigyan na ako ng GL, ang ibinigay na lang niya sa akin ay food assistance na P10K, na nakuha ko naman bago mag-alas singko ng hapon.

Dalawang komento iyon na tumimo sa akin habang pauwi na ako sa ospital sa piling ni misis. Ang una, anang doktor, na muntik na palang ikamatay ni misis ang namumuong dugo sa kanyang bituka. Natatandaan ko ngang nagkaroon pa ng doctors' conference sa viber kasama si misis noong gabi bago siya operahan kinabukasan. Kaya pala, sinasabi ng mga doktor na rare case ang kaso ni misis. Nakatatlong test na, kasama ang bone marrow biopsy subalit di pa batid ng mga doktor ang dahilan ng blood clot. Subalit nabigyan naman si misis ng blood thinner.

At ang ikalawa nga ay yaong komento ng social worker sa PhilHealth ni misis, na nang tinanong ko si misis ay sinabi niyang totoo iyon. Social worker din si misis kaya alam din niya.

Ginawan ko ng munting tugmaan ang karanasan kong iyon.

DALAWANG ANEKDOTA SA PINUNTAHAN KAHAPON

yaong pahayag ni Dok ay nakagigimbal
muntik nang ikamatay ni misis ang sakit
todo bantay ang mga doktor sa ospital
upang tiyaking sakit ay di na umulit

pati komento ng social worker sa PhilHealth
ay sadyang tumimo sa aking kaisipan
ang bill sa ospital ay dalawang milyong higit
sa PhilHealth, limang libo lang ang kabawasan

dalawang anekdota iyong narinig ko
nang kinakausap ako ng mga iyon
at makadurog-puso kung iisipin mo
na di ako makatulog nang dahil doon

buti't maagap ang mga doktor, ginawa
ang nararapat upang bumuti si misis
na ngayon ay buhay pa't nagpapagaling nga
kaya ang paggaling niya'y walang kaparis

- gregoriovbituinjr.
12.06.2024

Kasabihan sa dyip

KASABIHAN SA DYIP

mayroong kasabihang
nakita sa sasakyan 
agad kong kinodakan
paksa sa panulaan

kasabihang nahagip
na nakapaskil sa dyip
paalalang nalirip
na ngayo'y halukipkip

"nasa Diyos ang awa,
nasa tao ang gawa"
kalahating tanaga
nababasa ng madla

na nagsisilbing aral
habang natitigagal
lalo na't anong tagal
ni misis sa ospital 

pampatanggal depresyon
na aking danas ngayon
ramdam ko'y nilalamon
ang wala ng mayroon

- gregoriovbituinjr.
12.06.2024

Balik upak

BALIK UPAK

tila ba bagong pananagalog
BALIK UPAK ang sabi sa ulat
kakaiba kumbaga sa tugtog
ang salitang nais ipakalat

dalumat naman ang kahulugan
balik upak, balik sa ensayo
may laban nang pinaghahandaan
itong magaling na boksingero

dagdag sa arsenal ng makata
ang sa ulat ay mga kataga
marahil di bago kundi luma
o gayon ang salin ng salita

napupuno ang bokabularyo
sa mga salitang pinauso
na magagamit sa tula't kwento
na ngayon ay sinisimulan ko

- gregoriovbituinjr.
12.06.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Disyembre 4, 2024, pahina 12

Aklatan ko sa ospital

AKLATAN KO SA OSPITAL

tila may mini-library ako
sa ospital sa dami ng libro
na pawang noon pa'y nabili ko
at ngayon lang nababasa ito

pinagkakaabalahang sukat
bukod sa kwaderno't pluma'y aklat
malaking oras ang magbulatlat
ng pahina't paksang mapagmulat

habang bantay sa silid ni misis
basa muna't buryong ay maalis
bakit kaya may pagmamalabis
at dukha sa hirap nagtitiis

ganyang sistema ba'y nalulunok?
iyan ba sa kanila'y pagsubok?
bakit nga ba ang sistema'y bulok?
dukha ba'y malalagay sa tuktok?

bakit sa mundo'y katanggap-tanggap
na may mayaman at may mahirap
pagbabasa'y gawin nating ganap
magbasa at kamtin ang pangarap

- gregoriovbituinjr.
12.06.2024

Huwebes, Disyembre 5, 2024

Salamisim

SALAMISIM

isang buwang higit sa ospital
di sapat ang pambayad, kaymahal
narito kaming di makalabas
kundi muna mabuo ang bayad

kay misis kanina'y nasabi ko
noong nilakad ko'y dokumento
"sa ospital ay uuwi ako"
akala mo'y bahay namin ito

sana may mahanap pang salapi
baka sa lotto kami'y magwagi
magsangla kung merong pag-aari
o kaya'y magbenta na ng puri

sana'y may mahagilap pang pera
nang sa ospital makalabas na
ay, dito na ba kami titira?
gayong kwarto'y kaymahal talaga

nababaon na kami sa utang
panay lang ang paghanap, sige lang
anong gagawing pamamaraan?
upang makalabas nang tuluyan?!

- gregoriovbituinjr.
12.05.2024

Kaligtasan

KALIGTASAN

kaligtasan niya'y prayoridad
ito ang talaga kong naisip
nang karamdaman niya'y nalantad
sa akin, dapat siyang masagip

dinala sa ospital na iyon
upang magamot siyang totoo
nang di pa batid ang presyo niyon
lumobong dalawang milyong piso

subalit dapat siyang magamot
malutas agad ang sakit niya
at maligtas sa gayong bangungot
kaya agad siyang inopera

pagkat tiyak na ang kamatayan
kung bituka'y tuluyang mabulok
lapot ng dugo'y kaytindi naman
oxygen sa ugat di pumasok

bagamat sa pambayad pa'y kapos
kaya di pa makalabas dito
mahalaga siya'y nakaraos
pantustos ay hanap pang totoo

paglabas, gamutan ay patuloy
blood thinner ay madalas bibilhin
upang sa ugat ay mapadaloy
nang sa sakit tuluyang gumaling

- gregoriovbituinjr.
12.05.2024

Miyerkules, Disyembre 4, 2024

Tulok

TULOK

Una Pahalang, tanong ay TULOK
tila ba kaylalim na Tagalog
isip-isip, katugma ng TULOG
kaya Pababa muna'y sinagot

hanggang natanto ko't natandaan
sagot sa dating palaisipan
tila ba dumi sa tainga iyan
at nakita nga ang kasagutan

kahulugan ng TULOK ay LUGA
ah, nasagutan ko rin ng tama
dagdag-kaalaman sa salita
na magagamit din sa pagtula

kaya sa krosword, salamat muli
at itong utak ko'y nakabawi
palaisipan ay sadyang binhi
sa talasalitaan ng lahi

- gregoriovbituinjr.
12.04.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Bulgar, Disyembre 4, 2024, pahina 11

Banner ng TFDP

BANNER NG TFDP

nakasakay akong dyip puntang pagamutan
tinatakang banner sa Kamias nadaanan
TFDP iyon, agad kong kinodakan
naghahanda na sa Araw ng Karapatan

lampas isang buwan na kami sa ospital
di ko sukat akalaing gayon katagal
na nagbabantay sa aking asawang mahal
ay, ramdam ko pa rin ang pagkakatigagal

ngunit nang makita ang banner ay sumigla
nabuhay ang loob mula pagkatulala
biglang lumakas ang katawan, puso't diwa
tila naalpasan ko ang kaytinding sigwa

kaya sa Araw ng Karapatang Pantao
sa pagkilos nila'y sasama muli ako
panata sa sarili'y magsilbing totoo
sa masa, sa maralita't uring obrero

- gregoriovbituinjr.
12.04.2024

* TFDP - Task Force Detainees of the Philippines 

Martes, Disyembre 3, 2024

Pila

PILA

mahaba ang pila sa DSWD
kanina pang umaga, pumila'y kayrami
nagbabakasakaling may makuha dini
upang sa ospital, may maibayad kami

hapon na, ngunit di pa magawa ang mithi
ganyan ang buhay, kayraming bakasakali
dapat handa ka ring ang gutom ay mapawi
magbaon ka ng biskwit at tubig palagi

buti na lang, kami'y may silya't nakaupo
kundi tiyak ngalay kami sa katatayo
dokumento'y tiyakin mong kumpleto 't buo
nang di ka naman uuwing lulugo-lugo

tiyaga-tiyaga lang, sa sarili'y bilin
maya-maya lang ay makakausap na rin
ako ng social worker, kakapanayamin
para sa guarantee letter na aking kukunin

- gregoriovbituinjr.
12.03.2024

* DSWD - Department of Social Welfare and Development
* litratong kuha ng makatang gala bandang ikatlo ng hapon ng Disyembre 3, 2024

Bukangliwayway

BUKANGLIWAYWAY

kaytagal nahimbing
kay-agang nagising
agad nang naligo
baho'y pinaglaho

dapat gumayak na
at kumain muna
kaylayong totoo
ng pupuntahan ko

barya ko'y binilang
tungong pupuntahan
saan ba aabot
ang baryang nadukot

sa aking pantalon
nang tupdin ang layon
ah, kaygandang ugnay
ang bukangliwayway

- gregoriovbituinjr.
11.03.2024

Lunes, Disyembre 2, 2024

Nilay

NILAY

nakikibaka pa rin
kahit ako'y gabihin
kahit dito'y ginawin
kahit walang makain

tibak kaming Spartan
ay patuloy sa laban
nais naming makamtan
pangarap na lipunan

at dapat ding isipin
ang kalusugan natin
habang papag-alabin
ang puso't diwa pa rin

para sa masa't uri
obrero'y ipagwagi
mga pag-aaglahi'y
di dapat manatili

- gregoriovbituinjr.
12.02.2024

Linggo, Disyembre 1, 2024

40 days at 40 nights na sa ward

40 DAYS AT 40 NIGHTS NA SA WARD

umabot na kami ng apatnapung araw
at apatnapung gabi dito sa ospital
kaytagal namalagi, pagkain ay lugaw
paano'y naoperahan dito si mahal

sa isang munting sakit, maraming nakita
mula gall stone at gerd, mayroon palang blood clot
namuo ang dugo sa bituka, nagbara
at di makapasok ang oxygen sa ugat

siya'y naoperahan, hanggang naimpeksyon
ang dugo, dalawang linggong antibayotik
na anong lakas daw, ramdam ni misis iyon
at sa harap niya, ako'y di makahibik

rare case, anang mga doktor, may mayoma pa
ilang beses siyang sinalinan ng dugo
dahil anong baba ng hemoglobin niya
ah, kailan ba sakit niya'y maglalaho

nagsagawa pa nga ng bone marrow biopsy
na pangatlong eksamen kung sanhi ba'y ano
di pa batid sa pagsususuri ang nangyari
lalo't resulta ng biopsy: negatibo

mabuti't guarantee letter na'y nagsipasok
malaking tulong sa kaymahal na gamutan
kung saan kukuha ng pera'y di maarok
upang ipandagdag sa aming babayaran

- gregoriovbituinjr.
12.01.2024

The artistry and activism in me

THE ARTISTRY AND ACTIVISM IN ME

when painter Marcel Duchamp died
that was the day I was born
when massacre of students in
Tlatelolco, Mexico happened
that was the day I was born

a painter died, a future poet 
was conceived from her mother's womb
protesting students were massacred
a future student and activist
was conceived from her mother's womb

in my blood is the shaper of words in Filipino
who's father is a Batangueno
who's mother is a Karay-a from Antique
who inculcated in me words that is deep
even if I was raised as a Manilenyo

also in my blood were Spartan activists
who fight for equality, justice and truth

Duchamp and the Tlatelolco students
have died the day I was born
their memory and legacy will be
in my blood, brain, heart and bone

I will continue the artist in me
I will continue the activist in me

I don't usually believe
in what they call reincarnation
I just thought that the date of their 
death is the same as my birth

I was born probably to become artist of words,
as a poet, and as an Spartan activist
and that I will continue to be
to serve the people and the working class
to be one in changing the rotten system
to make a heart in a heartless world

- gregoriovbituinjr.
12.01.2024

* written while contemplating in a hospital with my wife who is still recuperating

Disyembre na naman

DISYEMBRE NA NAMAN

ramdam ang simoy ng hanging amihan
na tanda ba ng parating na ulan?
Disyembre na, marahil kaya ganyan
climate change, klima'y nag-iba naman

unang araw ng Disyembre, World AIDS Day
a-syete, Political Prisoners Day
sa ikasiyam, Anti-Corruption Day
sa petsa sampu naman, Human Rights Day

may sanlinggo pang ang dukha'y hihibik
yaong Urban Poor Solidarity Week
na baka gawing Urban Poor Protest Week
pagkat sa hirap pa rin nakasiksik

tatlong linggo na lamang at Pasko na
paulit-ulit, wala bang pag-asa?
kayrami pang palaboy sa kalsada
kayrami pa ring hanap ay hustisya!

- gregoriovbituinjr.
12.01.2024

Sabado, Nobyembre 30, 2024

Makatang Pinoy

MAKATANG PINOY 

kayraming makatang / dapat kilalanin
kaya mga tula / nila'y babasahin
pati talambuhay / nila'y aaralin
upang pagtula ko'y / sadyang paghusayin

at ngayon, naritong / binuklat kong sadya
librong Pag-unawa / sa Ating Pagtula
na aklat ni Rio Alma, na makata
Pambansang Alagad ng Sining sa bansa

Francisco Balagtas, / at Lope K. Santos
Marcelo del Pilar, / Benilda S. Santos
Amado Hernandez, / at Benigno Ramos
Teo Baylen, Jose / Corazon de Jesus

Teo T. Antonio, / at si Vim Nadera
Cirio Panganiban, / at si Mike Bigornia
at si Alejandro / Abadilla pala
na pawang dakilang / makata talaga

Elynia Mabanglo, / Lamberto Antonio
pati si Joi Barrios, / at Rolando Tinio
Rebecca't Roberto / Anonuevo rito
ay kahanga-hangang / makata, idolo

si Glen Sales, Joel / Costa Malabanan
Sidhay Bahaghari, / kayrami pa naman
Danilo C. Diaz, / bugtong ay sagutan
maraming salamat / sa mga tulaan

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha ngayong ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio 

Lugaw na naman

LUGAW NA NAMAN

lugaw muli ang pagkain ni misis
sa ospital, sa lugaw nagtitiis
bawal muna sa kanya ang matamis
o kaya'y maalat na parang patis

aba'y pangtatlumpu't siyam na araw
na namin ngayon, pagkain ay lugaw
na pamatid-gutom sa araw-araw
rasyon ng ospital, meron pang sabaw

pinagandang tawag sa lugaw: congee
warfarin diet sa kanya'y sinilbi
sa umaga, tanghali hanggang gabi
hanggang kalagayan niya'y bumuti

pag nagsawa siya, ako'ng kakain
kaysa mapanis, di ko sasayangin
pagkat ito nama'y lamang tiyan din
at laking tipid pa para sa akin

bibilhin ko naman ang kanyang gusto
basta sakit ay di lumalang todo
paggaling niya'y pangunahin dito
kaya nakabantay talaga ako

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha ngayong ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio 

Nilay sa salawikain

NILAY SA SALAWIKAIN

nagtitipon ako / ng salawikain
na marapat lamang / na pakaisipin
baka makatulong / upang paghusayin
ang buhay na iwi't / kalagayan natin

magandang pamana / mula sa ninuno
sa mga panahong / ang ilaw pa'y sulo
mga aral yaong / kanilang nabuo
kaya payo nila'y / kapara ng ginto

yaong di lumingon / sa pinanggalingan
di makararating / sa paroroonan
ang mga bayani / pag nasusugatan
ay nag-iibayo / ang kanilang tapang

pag naaning mangga'y / sangkaterbang kaing
ay alalahanin / ang mga nagtanim
sa hapag-kainan / pag may haing kanin
ay pasalamatan / kung sinong nagsaing

kapag nagkaisa / tungo sa paglaya
itong bayang api, / kakamti'y ginhawa
pag ipinaglaban / ang mithing dakila
ang ating kakampi'y / uring manggagawa

ang isa mang tingting / madaling baliin
ngunit maganit na / pag sandaang tingting
halina't alamin / ang salawikain
ng ating ninuno't / isabuhay natin

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha sa ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio

Ang mamahalin at ang mumurahing saging

ANG MAMAHALIN AT ANG MUMURAHING SAGING

nakabili ako ng saging sa 7-11
pagkat nais ko'y panghimagas matapos kumain
isa iyong lakatan subahil kaymahal na rin
ngunit ayos lang sapagkat tiyan ko'y nabusog din

hanggang mabasa ko ang isang ulat sa internet
tungkol sa banana art na sa dingding ipinagkit
na isinubasta at milyonaryo ang nagkamit
presyo'y 6.2 million dollar, wala nang humirit

tila sa kanya, presyo niyon ay napakamura
gayong sa akin, yaong bente pesos na banana
ay mahal na, talagang nakabubutas ng bulsa
magkaibang uring minulan, sadyang magkaiba

marahil ay pareho rin naman ang aming saging
kung matamis sa kanya, matamis din ang sa akin
ginawang banana art ang kanya kaya mahal din
subalit kapwa may potassium din kapag kinain

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

Ang makita ng makata

ANG MAKITA NG MAKATA

sa paligid ay kayraming paksa
samutsaring isyu, maralita,
dilag, binata, bata, matanda,
kalikasan, ulan, unos, baha

kahit mga karaniwang gawa
ng magsasaka at manggagawa
anumang makita ng makata
tiyak gagawan niya ng tula

tulad ng inibig niyang kusa
sinta, madla, tinubuang lupa
nasunugan, naapi, kawawa
tutula siyang puno ng sigla

pagkat buhay niya ang kumatha
at kakatha siyang buong laya
subalit di ang magpatirapa
sa mapang-api, tuso't kuhila

kung dapat, maghihimagsik sadya
upang hustisya'y kamtin ng madla
pluma niya'y laging nakahanda
maging ang katawan, puso't diwa

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha sa ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio

Biyernes, Nobyembre 29, 2024

Pakner sa paglaya ng inaapi

PAKNER SA PAGLAYA NG INAAPI
Nobyembre 29 - International Day of Solidarity with the Palestinian People 

minsan, pakner kami ni Eric pag may rali
o kung may aktibidad tulad ng sa U.P.
pag sinigaw namin: From the River to the Sea!
ay sasagot ang iba: Palestine will be Free!

kaya nga, ngayong Nobyembre bente-nuwebe
na International Day of Solidarity
with the Palestinian People, kaisa kami
nila na kalayaan yaong sinasabi

habang sa uring manggagawa nagsisilbi
sa bandilang Palestino, kami'y nag-selfie
na isyu ng paglaya nila'y mapalaki
at mapalayas ang mananakop na imbi

ka Eric, mabuhay ka't pagkilos ay pirmi
sana'y dinggin ng mundo ang ating mensahe
mga kasama, makiisa tayo dine
hanggang madurog ang anumang pang-aapi

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

* kuha ang litrato sa unang araw ng Fight Inequality Alliance (FIA) Global Assembly mula Setyembre 4-7, 2024 sa UP Diliman

Pakikiisa sa mamamayang Palestino

PAKIKIISA SA MAMAMAYANG PALESTINO

naritong nagpupugay ng taaskamao
sa lahat po ng mamamayang Palestino
sa International Day of Solidarity
with the Palestinian People ngayong Nobyembre

nawa'y mapagtagumpayan ninyo ang laban
mula sa panunupil ng kalabang bayan
nawa lugar ninyo'y tuluyan nang lumaya
at maitatag ang isang malayang bansa

kami rito'y lubusan pong nakikiisa
kami'y kasandig ninyo sa pakikibaka
laban sa pagsasamantala't pang-aapi
upang mananakop ay tuluyang iwaksi

magkasangga tayo sa lipunang pangarap
na wala nang kaapihan sa hinaharap
lipunang makatao'y dapat maitayo
at dapat maitatag sa lahat ng dako

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

MABUHAY ANG MGA PALESTINO!
Nobyembre 29 - International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Ang galas pala'y mapulang lupa

ANG GALAS PALA'Y MAPULANG LUPA

may Mapulang Lupa sa Las Piñas
sa bandang Sampaloc ay may Galas
naalala ngayon at nawatas
dalawang lugar pala'y parehas

ng kahulugan, aking nalaman
mula sa isang palaisipan
sa tanong sa Talumpu Pahalang
na tunay na dagdag-kaalaman

ang galas pala'y mapulang lupa
na marahil sinasakang sadya
upang magkapalay na dakila
upang gawing bigas nitong madla

wala ako ritong diksyunaryo
pagkat nasa ospital pa ako
buti'y may krosword akong narito
may natutunan na namang bago

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

* krosword mula sa pahayagang Abante, Nobyembre 24, 2024, p.7

Balagtas mula bagtas, kalamyas mula kamyas

BALAGTAS MULA BAGTAS, KALAMYAS MULA KAMYAS

Sa lalawigan ni Itay sa Batangas, ang tawag sa bungang KAMYAS ay KALAMYAS na madalas isahog sa sinaing na tulingan. Nadagdagan ng "la" ang KAMYAS. Kumbaga, ang kamyas sa Maynila ay kalamyas sa Batangas. Ang aking ama'y mula sa Balayan kung saan palasak ang sinaing na tulingan. Ang kalamyas na pinatuyo mula sa pagkabilad sa araw ang paborito kong papakin sa sinaing na tulingan.

Mas napansin ko ang paggamit sa "la" ngayon nang talakayin ni Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan Virgilio S. Almario na ang BALAGTAS ay mula sa salitang BAGTAS. Tulad din ng kalamyas na nadagdagan ng "la" sa salita.

Binabasa ko ang aklat na Kulo at Kolorum ni Almario, pahina 31, at nabanggit niya iyon. Ayon sa kanya, "Una, dahil isang totoong Tagalog na salita ang "balagtas" - varyant ng "bagtas" at katumbas ng shortcut natin sa Ingles. Ikalawa, bahagi ng kadakilaan ng Florante at Laura ang idinulot nitong simbolikong pagbagtas ng panitikan ng ..."

Panlapi ba ang "la"? Ito ang tila sinasabi sa mga nabanggit na salita. Mayroon tayong gitlaping "la". Bukod sa Balagtas at kalamyas, may iba pa kayang salitang gumagamit ng gitlaping "la"?

Dagdag pa ni Almario, "Sa kasulatan ng binyag, isinunod ang pangalan ng makata sa pangalan ng ama na si Juan Balagtas ng Panginay, Bigaa, kaya bininyagan siyang "Francisco Balagtas."

Ginawan ko ng munting tula ang usaping ito:

GITLAPING "LA"

ani Almario, mula "bagtas" ang "Balagtas"
dahil panitikan ng bayan ang binagtas
para pala itong kalamyas sa Batangas
na dinugtungan ng gitlaping "la" ang kamyas

mga dagdag-kaalaman ang mga ito
nang mapaunlad pa ang wikang Filipino
at mabatid ng tagapagtaguyod nito
gaya ng makata't manunulat tulad ko

sa mga saliksik ko'y isasamang sadya
at magagamit sa anumang maaakda
ang gitlaping "la" ay luma ngunit sariwa
na karaniwan nang ginagamit ng madla

maraming salamat, mga ito'y nabatid
wikang lalawiganin ay may naihatid
at napagtantong kung sakaling may balakid
sa pagpaunlad ng wika'y maging masugid

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

Huwebes, Nobyembre 28, 2024

Pananghalian sa ospital

PANANGHALIAN SA OSPITAL

pananghalian dito'y gulay, isda't lugaw
ayaw kumain ni misis, siya'y busog daw
natulog siya't ibibili ko mamaya
ng kanin at ulam na gusto niyang sadya

gulay, isda't lugaw ay aking kakainin
kaysa masira't ayokong ito'y sayangin
kahit ito'y lugaw, lamang tiyan din ito
may gulay pa at bangus na uulamin ko

ganyan minsan ang buhay dito sa ospital
habang nakabantay sa aking minamahal
asam kong gumaling na siya't magpahinga
at kanyang hemoglobin sana'y magdose na

wari ko'y nasa piketlayn o bilangguan
may rasyong pagkain laban sa kagutuman
gulay, isda't lugaw man, huwag maliitin
dahil laking tipid kaysa labas kumain

- gregoriovbituinjr.
11.28.2024

Pagbabasa sa ospital

PAGBABASA SA OSPITAL

ikatatlumpu't pitong araw sa ospital
animo'y tahanan ng higit isang buwan
dito na naghahapunan, nag-aalmusal
nagbabawas, labahan, liguan, tulugan

umuwi akong bahay, saglit na lumabas
at ang aking mga libro'y agad kinuha
bumalik ng ospital at sa libreng oras
hanggang hatinggabi ako'y nagbasa-basa

kwaderno't panulat ay laging nakahanda
upang itala anumang nasok sa isip
sumagot ng palaisipan at tumula
paksa sa binasang aklat ay nililirip

lalo't ang pinayo ko sa aking sarili
basahin ang anuman, maging kasaysayan
baka may matutunan at magmuni-muni
habang nagbabantay pa rin sa pagamutan

- gregoriovbituinjr.
11.28.2024

Miyerkules, Nobyembre 27, 2024

Lugaw

LUGAW

nakasanayan ko nang kumain ng lugaw
na pagkain ng pasyente sa pagamutan
na pag ayaw ni misis at ako ang bantay
lugaw yaong siya ko namang lalantakan

kay misis ay may pagkaing para sa kanya
habang ako'y sa labas bibiling pagkain
sa ospital naman ay mayroong kantina
na sa araw-gabi, ako'y doon kakain

sa kanyang tiyan si misis muna'y alalay
dahil kasi baka mabigla ang sikmura
sistema'y warfarin o pagkaing ospital
na pag di naubos sa akin ibibigay

sanay na akong maglugaw na dati'y hindi
upang di masayang ang pagkaing narito
buti't ang tiyan ko'y di naman humahapdi
naglulugaw man, nabubusog ding totoo

- gregoriovbituinjr.
11.27.2024

Martes, Nobyembre 26, 2024

Pagbaka para sa alternatiba

PAGBAKA PARA SA ALTERNATIBA

ano nga bang alternatiba sa kapitalismo?
paano itatayo ang lipunang makatao?
sino ang dapat kumilos upang mangyari ito?
bakit dapat manguna rito'y ang uring obrero?

ah, kayrami kong katanungang dapat pagnilayan
mabuti't may mga pagtitipong nadadaluhan
na pinag-uusapan ay sistema ng lipunan
na mga kasama'y tibak na tagaibang bayan

lumaki na ako sa lansangan at nagrarali
at inaaral paano sistema'y makumpuni
kung saan walang pagsasamantala't pang-aapi
kaya patuloy ang pagkilos sa araw at gabi

halina't masdan ang paligid at tayo'y magnilay
sistemang bulok ay paano wawakasang tunay
dapat may alternatiba, pagkakapantay-pantay
walang mahirap, walang mayaman, patas ang buhay

- gregoriovbituinjr.
11.26.2024

* notbuk at bolpen ay mula sa dinaluhang Fight Inequality Alliance (FIA) Global Assembly noong Setyembre 4-7, 2024 sa UP Diliman

Lunes, Nobyembre 25, 2024

No right turn, di agad makita

NO RIGHT TURN, DI AGAD MAKITA

natatakpan ng haligi ang karatula
"no right turn on red signal", di agad makita
buti kung ang drayber ay mabilis ang mata
sa kanan ay di agad liliko talaga

wala bang ginawa ang mga awtoridad
upang karatula'y iwasto at ilantad
habang trapik ay patuloy na umuusad
paumanhin kung ito'y napuna't nilahad

habang napadaan sa isang interseksyon
ay nakunan ko lamang ng litrato iyon
paglabas ng ospital nang madaan doon
ngunit di ko na tanda ang lugar na iyon

ang nasabing karatula sana'y ayusin
ipwesto ng tama kung saan mapapansin

- gregoriovbituinjr.
11.25.2024

* litrato ng makatang gala sa isang intersekyong di niya kabisado

Tabletas

TABLETAS

kailangan ng tabletas
na ipainom kay misis
sa noo ko'y mababakas
ang kanyang ipinagtiis

alas-sais ng umaga
tabletas na'y iinumin
pagkatanghali'y meron pa
hapon hanggang takipsilim

tuloy ang pangangalaga
kahit na kulang ang tulog
mahalaga'y may magawa
nang si misis ay lumusog

sana'y bumuti ang lagay
at lumakas siyang tunay

- gregoriovbituinjr.
11.25.2024

Linggo, Nobyembre 24, 2024

Nilay

NILAY

nais kong mamatay na lumalaban
kaysa mamatay lang na mukhang ewan
ang mga di matiyaga sa laban
ay tiyak na walang patutunguhan

minsan, pakiramdam ko'y walang silbi
sa masa pag nag-aabsent sa rali
tila baga ako'y di mapakali
kung kikilos lang para sa sarili

ngunit ngayon ako'y natitigagal
pagkat sa rali ay di nagtatagal
pagkat nagbabantay pa sa ospital
dahil may sakit pa ang minamahal

siya muna ang aking uunahin
at titiyaking mainit ang kanin
mamahali't aalagaan pa rin
sana siya'y tuluyan nang gumaling

- gregoriovbituinjr.
11.24.2024

Sabado, Nobyembre 23, 2024

Dapat nang kumayod

DAPAT NANG KUMAYOD

kumayod, magtrabaho't maging sahurang alipin
mga solusyon sa problema'y dapat hagilapin

ang buhay ko'y balintuna, aktibista, makata
kaysipag tumula gayong walang pera sa tula

sa masa'y kumikilos kahit na walang panustos
walang pribadong pag-aari, buhay ay hikahos

ang ginagawa'y Taliba, tumula't magsalaysay
kumatha ng mga kwento't pagbaka'y sinabuhay

ngunit ngayon, nahaharap sa problemang pinansyal
mga ipon ay di sapat pambayad sa ospital

naging tao nang nananalasa'y kapitalismo
kumilos upang lipunan ay maging makatao

subalit dapat kumayod, paano magkapera
ng malaki't may ipon para sa emerhensiya

hindi upang yumaman, kundi may ipampagamot
kalusugan ay lumusog, at mapatay ang salot

subalit sinong tatanggap sa akin sa pabrika?
maitatago ko ba ang pagiging aktibista?

maglako o magtinda ng gulay o kaya'y taho
upang makaipon lang, aba'y di iyon malayo

- gregoriovbituinjr.
11.23.2024

Sa ika-32 araw sa ospital

SA IKA-32 ARAW SA OSPITAL

di pa kami nakalabas dito sa pagamutan
walang pambayad, naghahagilap pa ng salapi
ngunit hemoglobin ni misis ay kaybaba naman
kaya tuloy ang gamutan, isa iyon sa sanhi

mahal magkasakit, ah, kaymahal ding maospital
mga naipong salapi'y ginastos nang tuluyan
ako na'y ligalig, parang hangal, natitigagal
kung anong gagawin ng isang tibak na Spartan

na nagdurusa sa ilalim ng kapitalismo
kaya tumpak lang baguhin ang bulok na sistema
ngayon nga'y sinaliksik at binabasa-basa ko
yaong akda kina Norman Bethune at Che Guevara

anemik, kaybaba ng dugo, paano paglabas
ang hemoglobin niya'y paano magiging normal
imbes dose ay siyete, paano itataas
upang paglabas sa ospital, siya'y makatagal

isa itong panahong punong-puno ng pasakit
at palaisipang dapat lapatan ng solusyon
ako'y sadyang naliligalig na't namimilipit
parating na ba ako sa kalagayang depresyon

- gregoriovbituinjr.
11.23.2024

* mapapanood ang bisyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/2255564971492605 

Biyernes, Nobyembre 22, 2024

Warfarin

WARFARIN

tila mula sa warfare ang warfarin
at kasintunog naman ng 'war pa rin'
ngunit ito'y sistema ng pagkain
sa ospital anong wastong kainin

lalo kay misis, sakit ay kaiba
na may namuong dugo sa bituka
na doktor ay nabahala talaga
kaya kaagad siyang inopera

walang kain ng isang linggong higit
hanggang unti-unti kumaing pilit
di tulad ng kinakaing malimit
binigay sa kanya'y warfarin diet

pwede lugaw, walang kanin at manok
no dark colored, malambot ang malunok
may paliwanag bawat tray na alok
dapat maunawa, ito'y maarok

warfarin, sa bituka yaong digma
upang pagalingin ito ng sadya
sa pagkain sistema'y tinatama
unti-unti, sakit ay mapahupa

- gregoriovbituinjr.
11.22.2024